ما در زندگی مشترک نیاز به مهارت‎‌های مختلفی داریم. اولین مهارتی که در زندگی زناشویی بیان می‎شود، مهارت گوش دادن فعال است

در بحث گوش دادن فعال، دو موضوع مطرح می‎‌شود: 

۱. موانع گوش دادن فعال

در این مورد، رفتارهایی را که نمی‌‎گذارد ما درست به سخن همسرمان گوش کنیم، بیان خواهیم کرد.

۲. تکنیک‌‌های گوش دادن فعال

در این مورد هم در ادامه راه‌کارهایی بیان خواهیم کرد

در ضمن توجه به این نکته مهم است که مهارت‎هایی که در قالب مهارت‎‌های زناشویی بیان می‎شود، اختصاص به داخل خانه ندارد. شما این تکنیک‎ها را می‎توانید در همه جای زندگی استفاده کنید. خواه در درون منزل و خواه بیرون از منزل.

و اما عوامل که باعث می‎شود شما خوب به صحبت‌‌های همسرتان گوش ندهید عبارتند از:

• ذهن خوانی
• مرور ذهنی
• گوش دادن انتخابی
• قضاوت کردن
• خیال پردازی
• نصیحت کردن
• یکی به دو کردن
• حق به جانب بودن
• تسلی دادن

که برای برطرف کردن این موانع؛ ابتدا باید بررسی کنیم، که الگوی گوش دادن شما شامل کدام یک از این موانع است.

البته ممکن است شما در موقعیتی یک یا چند عاملِ مانع گوش دادن را مرتکب شوید.

در ابتدا زمانی که شما تصمیم می‌گیرید این موانع را متوقف کنید، ممکن است اتفاقاً بیشتر بر تشدید این موانع دامن بزنید؛

یک مثال:

مثلاً اگر شما تصمیم بگیرید ذهن‎خوانی را متوقف کنید، ممکن است بیشتر به مرور ذهنی بپردازید.

اما اصلا نگران نباشید. ما در آینده تکنیک هایی را به شما یاد خواهیم داد که می‌توانید آنها را جایگزین موانع رایج گوش دادن کنید.

اما اولین چیزی که ما را از درست گوش دادن باز می‎‌دارد، ذهن‌خوانی است.

ذهن خوانی چیست؟

وقتی شخص نسبت به آنچه که همسرش می‎‌گوید بی‎توجه و بی‌‎اعتماد است، و در عین حال سعی می‌کند معنای واقعی حرف او را بفهمد؛ غالباً احساس می‌کند همسرش منظورش را صریح بیان نکرده است. در این حالت، در واقع او در حال انجام ذهن خوانی است.

کسانی که ذهن‌خوانی می‌کنند، معمولا به حالت‌‌های واقعی همسرشان مانند لحن صدا، حالت چهره و وضعیت بدنی اهمیت بیشتری می‎‌دهند و در سایه‌ی حدس‌‎‌های خود، محتوای واقعی کلام همسرشان را نادیده می‌گیرند.

ذهن‌خوانی باعث از بین رفتن احساس تعلق و صمیمیت می‎شود؛ چون بخاطر امور خیالی، مسائل بدیهی نادیده گرفته می‎شود.

به عنوان مثال:

دومین مسئله ای که مانع گوش دادن فعال می‌شود، مرور ذهنی است.

مرور ذهنی چیست؟

در مرور ذهنی اینقدر به تکرار ذهنی مطلبی که بعداً قصد بیان آنرا دارید، مشغول می‌شوید که آنچه را که واقعا همسرتان بیان می‌کند را نمی‌شنوید. گاهی اوقات در ذهنِ خود، یک زنجیره‎‌ی کامل را مرور می‌کنید:

• من به همسرم خواهم گفت …..
• او به من پاسخ خواهد داد …..
• من در جواب او می‌گویم …..

و این موجب می‎شود که اصلا به محتوای سخن همسر توجهی نکنید.

به عنوان مثال:

سومین و چهارمین عاملی که مانع گوش دادن فعال می‌شود، گوش دادن انتخابی و قضاوت کردن است.

گوش دادن انتخابی چیست؟

گوش دادن انتخابی به این معنا است که زن/شوهر به برخی از صحبت‎‌‌های همسرش گوش می‎‌دهد ولی برخی را هم نمی‎‌شنود؛
مثلاً برخی از صحبت‎‌‌های همسرش را که به نظرش مهم است گوش می‎‌دهد؛ و برخی را که به نظرش اهمیت ندارد را حذف می‌کند.

قضاوت کردن چیست؟

قضاوت کردن به این معنی است که شخص گوش دادن به همسرش را به دلیل قضاوتِ نابجا متوقف می‌کنید؛ و یا اگر به سخنان او گوش دهد، برای این است که بتواند از سخنان او شواهدی را جمع‎آوری نماید تا در موقع مناسب از آنها استفاده کند.

یکی دیگر از عواملی که مانع گوش دادن فعال می‌شود، خیال‎پردازی است.

خیال‎‌پردازی چیست؟

اگر مدتی با کسی معاشرت کنید، ممکن است بعد از مدتی به خود اجازه دهید در هنگام سخن گفتن او، ذهن خود را از سخنان او منحرف کنید و به رویا و خیال‎پردازی در مورد مسائل مورد علاقه خود بپردازید.
به عبارت دیگر جسم شما در کنار او [همسرتان] است، ولی حواستان جای دیگری است.

به عنوان مثال:

یکی دیگر از عواملی که مانع گوش دادن فعال می‌شود، نصیحت کردن است.

نصیحت کردن چیست؟

گاهی زن/شوهر به سختی می‎تواند یک جمله کامل به همسرش بگوید؛ چراکه همسر او چندان مجال و اجاز‌های به صحبت و تکمیل گفته‌‎هایش نمی‎دهد و غالیاً به سرعت شروع به نصیحت کردن وی می‌کند.
در وافع کنجکاوی این افراد برای یافتن یک راحل درست و میل آنها به درست کردن همه چیز، آنها را از شنیدن حرف‎‌های همسرشان و درک نیاز او به شنیده شدن غافل می‌کند.
غالباً این مسئله در مردها بیشتر به چشم می‎‌خورد.

به عنوان مثال

یکی دیگر از عواملی که مانع گوش دادن فعال می‌شود، یکی به دو کردن است.

یکی به دو کردن چیست؟

این حالتی است که در آن فرد فقط برای جر و بحث کردن، مخالفت کردن و مشاجره کردن گوش می‌کند.
بنابراین موضعی را اتخاذ کرده و بدون آنکه توجه کند همسرش چه می‎‌گوید، از آن موضع دفاع می‌کنید.

در بسیاری از روابط مشکل دار، یکی به دوکردن سبک ارتباطی رایج است.
غالباً در این حالت فرد ستیزه‌جو است و قادر به گوش دادن نیست.

به عنوان مثال

یکی دیگر از عواملی که مانع گوش دادن فعال می‌شود، حق به جانب بودن است.

حق به جانب بودن چیست؟

این حالت مانعی است که فرد را از گوش دادن به هر چیزی که حاکی از آن است که وی صد در صد کامل نیست، باز می‎دارد. و برای دوری از هر چیزی که نشان دهنده اشتباه او باشد:

• دروغ می‎‌گوید،
• داد و فریاد می‌کند،
• موضوع بحث را عوض می‌کند،
• دست به توجیه می‎‌زند،
• طفره می‌‎رود،
• بهانه می‌گیرد،
• تهمت می‌‎زند

یا به شیوه‌‌های دیگر از انتقاد فرار می‌کند.

به عنوان مثال:

و شاید باورتان نشود، اما یکی از موانع گوش دادن فعال تسلی دادن است.

تسلی دادن چیست؟

حالتی است که در آن، زن/شوهر خیلی زود با گفته‎‌های همسرش موافقت می‌کند. و به محض این که همسر تردید، ناراحتی و نگرانی خود را درباره چیزی ابراز می‌کند، طرف مقابلش، با گفتن جملاتی نظیر: بله حق با شماست ………، قبول دارم ………، متاسفم ………، درستش می‌کنم ……… و …. وسط حرف او می‎پرید.
در چنین شرایطی، شخص به قدری نگران خوب بودن و موافق بودن با همسرش است، که فرصت کافی برای بیان افکارش را به او نمی‎دهد.
اما در این شرایط، همسر نیاز به بیان افکارش دارد. پس لازم است به او اجازه داده شود تا ابتدا او افکارش را به راحتی بیان کند و سپس با او همراهی و همدلی شود.