اغلب اوقات، انتخاب هدف در نگاه اول می‎‌تواند بسیار ساده به نظر برسد. شاید بگویید با تعیین و برگزیدن خواسته‎‌ی خود و قدم برداشتن در مسیر رسیدن به این خواسته، ما هدف خود را انتخاب کرده‎‌ایم؛ اگرچه این گامِ شما، می‌‎تواند شروعی خوب باشد، اما همان‎‌طور که در تعریف هدف بیان شد، یکی از اسباب و لوازم انتخاب هدف، دقت به تمام جزئیات و ویژگی‎های آن است.

تا زمانی که خواسته‎ی شما شکلی مبهم داشته باشد، یک هدف تلقی نخواهد شد بلکه صرفا آرزویی است که امکان و نحوه رسیدن به آن نیز قابل تشخیص نیست.

در سال ۲۰۰۲، روزنامه یو,اس,اِی تودِی با مردم درخصوص اهداف و برنامه‎هایشان گفت‎وگو کرد؛ و مصاحبه شوندگان را به دو گروه تقسیم کرده بود:

گروه نخست، افرادی که هدف خود را به وضوح مشخص و مکتوب نموده بودند؛

و گروه دوم، افرادی که برای خود هدف قطعی مشخص کرده بودند اما این هدف به صورت کلی و صرفا در فکر آنها نقش بسته بود.

در ابتدای سال ۲۰۰۳، این روزنامه با انتشار مقاله‎ای از وضعیت اجرای همان اهداف صحبت کرده بود؛ به طوری‎که ۴۶ درصد از گروه نخست، به اهداف خود دست پیدا کرده بودند اما فقط ۴ درصد گروه دوم توانسته بودند به اهدافشان دست یابند. این تفاوت ده برابری در رسیدن به هدف و موفقیت، کاملا گویای اهمیت شفافیت اهداف است.

بنابراین در تعیین اهداف خود باید به ویژگی‎های آن‎ها توجه کنید و آن اینکه:

ویژگی‎های هدف به روش S.M.A.R.T

– روشن و شفاف باشد

در تعیین هدف باید به نوع، کمیت و کیفیت آن دقت کامل شود. توجه به این مؤلفه‎‌ها است که شما را قادر می‎سازد راه‎های دست یافتن به هدف، زمان مطلوب برای رسیدن به آن، تعهد روزانه, هفتگی, ماهیانه و بلندمدت و … را کاملا مشخص نمایید و مطابق با آنها گام‎های خود را یکی پس از دیگری بردارید.

مثلا زمانی خواستن یک خانه از خواسته به هدف تبدیل می‎شود که متراژ زمین، وضعیت زیربنای ساختمان، قدمت و سال ساخت، تعداد اتاق خواب، درب به حیاط بودن یا نبودن، وضعیت مجوزهایی همچون پایان‎کار, پروانه ساختمانی, سند، تعداد طبقات، وضعیت نما، نوع سازه‎ی ساختمان، وضعیت فونداسیون و زیرسازی، کشور, شهر و منطقه‎ی استقرار این بنا و … کاملا برای شما روشن و واضح شده باشد. در این حالت است که با تقریب خیلی خوب، از وضعیت هزینه‎ی موردنیاز جهت خرید آن، نحوه و راه‎های تأمین این هزینه، موانع احتمالی در مسیر رسیدن به این خانه و … برای شما مشخص خواهد شد.

یکی دیگر از خصوصیت‎های شفافیت هدف این است که آن را قابل اندازه‎گیری کرده و میزان توان، تلاش و آمادگی شما در جهت رسیدن به آن را نیز کاملا تعیین می‎کند. به عنوان نمونه، اگر در مسئله خرید خانه، تمام ویژگی‎های یاد شده مد نظر قرار نگیرد هزینه‎ی تهیه‎ی این خانه می‎تواند چندین برابر کمتر شود که ماحصل آن نیز کاهش قابل‎توجه کیفیت خانه است و همچنین می‎تواند چندین، چندده، چندصد و یا حتی چندین هزار برابر زیادتر شود که بدین‎صورت دستیابی با آن بسیار سخت و یا حتی غیرممکن می‎کند

– واقع بینانه و قابل دسترس باشد

در انتخاب هدف، دقت و توجه به همه‎‌ی جوانب ازجمله توانایی‎‌ها، ابزار و امکانات، موانع و مشکلاتِ موجود و … کاملا لازم است. هدفی که با این موارد در زمانِ مشخص شده قابل حصول نباشد، هدفی دور از منطق و غیرواقع بینانه است.

اگرچه تحلیل‎‌های منطقی در برگزیدن هدف کاملا ضروری است و نباید هدف را به حدی بزرگ انتخاب کنید که از توان شما در دستیابی به آن خارج باشد. اما توصیه می‎شود هدف را کاملا جسورانه گزینش کنید. چراکه برداشتن قدم‎های جسورانه شما را ملزم می‎کند تا از ظرفیت فوق‎العاده و موهبت‎های ذاتیِ الهی خود نهایت استفاده را ببرید. در حقیقت بیش از اینکه عدم توانایی‎ها، اطلاعات فنی، امکانات و سرمایه‎ها مانع از پیش‎روی شما باشد، عدم باور به خود و عزت نفی است که بازدارنده‎ی رشد و پیشرفت شما است.

– به صلاح و مفید باشد

امروزه یکی از مهم‎ترین شروط و استانداردهای عُرفی در تعیین میزان موفقیت یک شخص، مقوله‎ی مادیات و رشدهای اقتصادی است. اگرچه این گزینه، لزوما هیچ منافاتی با موفقیت ندارد و حتی می‎تواند کاملا همسو باشد، اما مسئله‎ی حائز اهمیت این است که به هیچ وجه موفقیت در این یک مورد خلاصه نشده و از این رو کاملا مشخص است که محدودیت‎های نگاه‎های عرفی، ارائه دهنده‎ی روال‎هایی ناچخته و غالبا غلط است.

از این رو باید توجه کنید خواسته‎هایی که خیر و صلاح شما و یا حتی دیگران را در پی نداشته باشد، نمی‎تواند یک مقصود متعالی و یک هدف واقعی قلمداد شود. و لازم است در زمان انتخاب و انجام هر مقصود و کاری، پایه، ریشه و انگیزه‎ی درونی آن را نیز مورد توجه قرار دهید. هدف‎گیزی بدون در نظر گرفتن عواقب ناشی از حصول آن، نه تنها می‎تواند به مصلحت شما نباشد، بلکه احتمال در بر داشتن ضرر و زیان روحی، روانی، ذهنی و یا حتی مادی را برای شما و یا سایرین در بر داشته باشد.

– دارای زمان مشخص جهت دستیابی باشد

تعیین زمان مطلوب دستیابی به هدف، با شناخت کامل و بهره‎گیری از ابزار و توانمندی‎ها، محاسبه‎ی هزینه‎های مالی و اجرایی، پیش‎بینی موانع احتمالی و راهکارهای مقابله با این موانع، نه تنها شما را قاعده‎مند و منظم خواهد کرد بلکه سبب می‎شود تا در رسیدن به موقع به هدف خود، تمام تلاش و تعهد خود را به کار ببندید.

– با دلایل درونی و علایق قلبی سازگار باشد

خواسته‎هایی که با توجه به نظر و رأی دیگران انتخاب می‎شوند، نه تنها به عنوان یک هدف شخصی قابل پذیرش نیستند بلکه گام نهادن در مسیر این خواسته به دلیل فقدان حداقل یک چرایی محکم در پس آن، قطعا با توقف مواجه خواهند شد؛ چراکه لازمه‎ی ثابت قدم ماندن در مسیر اهداف و رویارویی با موانع، داشتن انگیزه‎ای محکم و محرکی قوی است و نداشتن چرایی‎های انگیزه و اراده‎ساز، این نیاز را برطرف نمی‎کند. علاوه بر این، اهداف شما باید از نگاه احساس و منطق در صف اول اولویت‌ها و ضروریات شما باشند.

– خود هدف باشد

توجه کنید که در انتخاب هدف، مسیر و مقصود دو مقوله‎ی جداگانه هستند و نباید به اشتباه تمرکز از رسیدن به هدف، به راه آن معطوف شود. به عنوان مثال پول خریداری یک منزل به هیچ عنوان به منزله‎ی هدف قلمداد نمی‎شود بلکه این صرفا مسیر و راه رسیدن به هدف خواهد بود و در اینجا منزل است که در حکم هدف برای شما خواهد بود.

البته دقت به این نکته نیز حائز اهمیت است که بهتر است در زمان انتخاب اهداف، از معین کردن مسیر دستیابی به هدف اجتناب شود. چراکه انتخاب همزمان هدف و راه رسیدن به آن، باعث محدود شدن شما در بهره‎گیری از روش‎ها و راه‎های گوناگونی که به طور قطع در ادامه با آنها روبرو می‎شوید، خواهد گردید.

– مکتوب و مدون باشد

همان‎طور که پیشتر بیان شد، نوشتن مزایای زیادی دارد که در هدف‎گذاری نیز نباید از آن غافل ماند. لذا به همان شیوه بیان شده اهداف خود را تعیین کنید، این اهداف را با چرایی‎های واقعی خود تطبیق دهید، زمان‎بندی مناسب و اقدامات لازم جهت دستیابی به آنها مشخص کنید، موانع احتمالی و برآورد هزینه را تعیین نمایید، ابزار و توانایی‎های موجود خود را در این راستا بشناسید و برای دست‎یابی به اهداف روزانه اقدام کنید.