۱۱ نوع نظریه اقتصادی که اقتصاددانان مشتاق باید بدانند

اقتصاددانان نقش مهمی در مطالعه توزیع منابع و نتایج اجتماعی دارند. این متخصصان بینش ارزشمندی در مورد روندهای اصلی اقتصادی، رفتار مصرف کننده، تحولات بازار مالی و مسائل اشتغال ارائه می دهند.

اگر شما یک اقتصاددان مشتاق یا یک حرفه ای در یک زمینه مرتبط هستید که به دنبال توسعه پایه دانش اقتصادی هستید، ممکن است مرور چند نوع نظریه اقتصادی ضروری مفید باشد. در این مقاله از ایوسی، به تشریح چیستی نظریه اقتصادی می‌پردازیم و ۱۱ مورد از رایج‌ترین نظریه‌های اقتصادی را توضیح می‌دهیم.

تئوری اقتصادی چیست؟

نظریه اقتصادی مجموعه ای از ایده ها و اصولی است که نحوه عملکرد اقتصادهای مختلف را مشخص می کند. بسته به نقش خاص خود، یک اقتصاددان ممکن است از نظریه ها برای اهداف مختلف استفاده کند. به عنوان مثال، برخی از نظریه ها با هدف توصیف پدیده های اقتصادی خاص، مانند تورم یا عرضه و تقاضا، و چرایی وقوع آن ها هستند.

سایر تئوری های اقتصادی ممکن است چارچوبی از فکر ارائه دهند که به اقتصاددانان اجازه می دهد تا رفتار بازارهای مالی، صنایع و دولت ها را تحلیل، تفسیر و پیش بینی کنند. با این حال، اغلب، اقتصاددانان تئوری ها را در مورد مسائل یا رویدادهایی که مشاهده می کنند برای به دست آوردن بینش مفید، ارائه توضیحات و ایجاد راه حل های بالقوه برای مشکلات استفاده می کنند.

مطالب مرتبط: درک اقتصاد: تعریف و کاربرد

۱۱ نوع نظریه اقتصادی

مجموعه گسترده ای از نظریه ها در هنگام تجزیه و تحلیل فعالیت های اقتصادی در دسترس متخصصان قرار دارد. در اینجا توضیح مختصری از ۱۱ نظریه بنیادی در اقتصاد آورده شده است:

۱. عرضه و تقاضا

عرضه و تقاضا (Supply and demand) نظریه ای در اقتصاد خرد است که یک مدل اقتصادی برای تعیین قیمت ارائه می دهد. این نظریه بیان می‌کند که قیمت واحد برای یک کالا یا خدمات ممکن است تا زمانی که در نقطه تعادل اقتصادی قرار نگیرد، یا زمانی که مقداری که مصرف‌کنندگان در آن کالایی را تقاضا می‌کنند، با مقداری که مصرف‌کننده آن کالا را عرضه می‌کند، تغییر کند.

به عنوان مثال، با کاهش عرضه یک کالا یا خدمات و تداوم تقاضای مصرف کننده، قیمت آن ممکن است سر به فلک بکشد – در این مورد، تقاضا بیشتر از عرضه است.

بیشتر بخوانید: تقاضا: تعریف در اقتصاد و ۷ نوع تقاضای اقتصادی

۲. اقتصاد کلاسیک

اقتصاد کلاسیک (Classical economics) حوزه فکری است که توسط اقتصاددانان اولیه و متفکران سیاسی آدام اسمیت (Adam Smith)، جان استوارت میل (John Stuart Mill) و دیگران ایجاد شد. نظریه اولیه اقتصاد کلاسیک بیان می‌کند که اقتصادهای بازار، بنا به تعریف، سیستم‌های خودتنظیمی هستند که توسط قوانین تولید و مبادله اداره می‌شوند.

بر این اساس، اسمیت همچنین دست نامرئی را معرفی کرد، مفهومی استعاری و توجیهی برای بازارهای آزاد که به این معناست که افراد در چارچوب منافع شخصی خود، منافع اجتماعی و منفعت عمومی را تولید می کنند.

۳. اقتصاد کینزی

اقتصاد کینزی (Keynesian economics) متشکل از نظریه‌ها و مدل‌های اقتصاد کلان متعددی است که توضیح می‌دهد چگونه تقاضای کل – کل مخارج یک اقتصاد – بر پدیده‌هایی مانند تولید اقتصادی و تورم تأثیر می‌گذارد.

ایده اصلی تفکر کینزی این است که تقاضای کل ذاتاً معادل ظرفیت تولید یک اقتصاد نیست، بلکه عوامل مختلفی، اعم از دولتی و خصوصی، آن را تعیین می کنند. با این کار، روش‌های اقتصادی کینزی از سیستمی پشتیبانی می‌کنند که در آن نوسانات تقاضای کل می‌تواند منجر به تغییر در اشتغال و تولید شود، اما نه قیمت‌ها.

۴. اقتصاد مالتوسی

اقتصاد مالتوسی به این ایده اشاره دارد که در حالی که رشد جمعیت ممکن است تصاعدی باشد، رشد عرضه غذا و عرضه سایر منابع خطی است. این نظریه بیان می‌کند که وقتی یک جمعیت در طول زمان رشد می‌کند و از توانایی جامعه برای تولید منابع پیشی می‌گیرد، سطح زندگی آن ممکن است کاهش یابد و باعث یک رویداد بزرگ کاهش جمعیت شود.

با این کار، اقتصاد مالتوسی از تلاش‌های کنترل جمعیت برای جلوگیری از نرخ‌های رشد کنترل نشده حمایت می‌کند. مکاتب مختلف فکری تا حد زیادی مالتوسیسم را به دلیل ارتباط آن با تولیدات کشاورزی بی اعتبار کرده اند، اما گفتمان پیرامون تخریب محیط زیست، کاهش منابع و کمبود همچنان ادامه دارد.

مطالب مرتبط: سیستم های اقتصادی: تعاریف و انواع

۵. مارکسیسم

مارکسیسم (Marxism) نوعی تئوری اجتماعی-اقتصادی است که تأثیرات سرمایه داری بر توسعه، کار و بهره وری اقتصاد را تفسیر می کند. این نظریه بیان می کند که یک جامعه سرمایه داری شامل دو طبقه اجتماعی-اقتصادی است – بورژوازی، یا طبقه حاکم، و پرولتاریا، یا طبقه کارگر. در مارکسیسم، بورژوازی ابزار تولید را کنترل می کند و پرولتاریا مالک نیروی کاری است که کالاهای اقتصادی با ارزش تولید می کند.

با این کار، انگیزه بورژوازی (bourgeoisie) در به دست آوردن بیشترین کار از پرولتاریا (proletariat) و در عین حال پرداخت حداقل دستمزد ممکن و ایجاد تعادل اقتصادی استثمارگرانه نهفته است. اقتصاددانان مارکسیست استدلال می کنند که این نابرابری ممکن است منجر به انقلاب شود.

۶. سرمایه داری لایسزفر

سرمایه داری لایسزفر (Laissez-faire capitalism) نظریه ای از سرمایه داری بازار آزاد است که مستقیماً با مداخله دولت مانند مقررات، یارانه ها، حداقل دستمزدها، محدودیت های تجاری و مالیات شرکت ها مخالف است. این نظریه بیان می‌کند که رونق اقتصادی در سیستم‌هایی که دولت‌ها «به حال خود رها می‌کنند» بیشتر قابل حصول است – ترجمه مستقیم اصطلاح فرانسوی laissez-faire.

اقتصاددانانی که به این نظریه پایبند هستند استدلال می کنند که رقابت اقتصادی خود تنظیمی را القا می کند که نیازی به دخالت اتحادیه ها و فدرال ها ندارد. سرمایه‌داران لایسه‌فر این نظریه را به‌عنوان مسیری برای دستیابی به شکوفایی اقتصادی ترویج می‌کنند، اما هیچ حمایت ذاتی برای جمعیت‌های آسیب‌پذیر ارائه نمی‌کند.

۷. سوسیالیسم بازار

سوسیالیسم بازار (Market socialism) که اغلب سوسیالیسم لیبرال (liberal socialism) نامیده می شود، نظریه ای است که ایجاد یک سیستم اقتصادی را پیشنهاد می کند که عناصری از برنامه ریزی سوسیالیستی و سرمایه گذاری آزاد را در بر می گیرد.

در نظام سوسیالیستی بازار، سرمایه به صورت تعاونی مالکیت دارد، اما نیروهای بازار به جای نظارت دولت، تولید و مبادله را تعریف می کنند. مدل‌های مختلف سوسیالیستی بازار، سود تولید شده توسط شرکت‌های دارای مالکیت اجتماعی را به سمت کانال‌های متفاوتی مانند پاداش کارکنان، تأمین مالی عمومی یا سود اجتماعی هدایت می‌کنند.

مطالب مرتبط: کمبود در اقتصاد چیست؟ مثال ها و تعاریف

۸. پول گرایی

پول گرایی (Monetarism) یک نظریه اقتصاد کلان است که این ایده را ترویج می کند که دولت ها می توانند با کنترل عرضه پول به ثبات اقتصادی دست یابند. اصل کلیدی پول گرایی این است که کل مقدار پول در گردش در یک اقتصاد عامل اصلی تعیین کننده رشد آن است.

پول گرایی تا حد زیادی بر نظریه کمیت پول متکی است، مفهومی که به عنوان بخشی از اقتصاد کینزی نیز وجود دارد، که فرض می کند که عرضه پول (M) ضرب در سرعت (V) – نرخی که اقتصاد با آن هر سال پول مبادله می کند – برابر است. مخارج اسمی آن بنابراین عرضه پول عامل تعیین کننده نرخ اشتغال، تورم و تولید است.

۹. تراژدی عوام

تراژدی عوام (Tragedy of the commons) نظریه ای است که یک مشکل اقتصادی مربوط به مصرف منابع و بهره برداری بیش از حد از منابع را توضیح می دهد که توسط نهادهای رسمی حکومتی تنظیم نشده است. این نظریه بیان می‌کند که افرادی که دسترسی نامحدود به یک منبع دارند، احتمالاً در راستای منافع شخصی خود عمل می‌کنند و از طریق اقدام جمعی، ممکن است منبع را به طور کامل تخلیه کنند.

برای بروز چنین مشکلی، یک منبع باید ذاتاً کمیاب باشد. این نظریه به گفتمان های پیرامون شیوه های توسعه پایدار، حفاظت از محیط زیست و تنظیم منابع دسترسی آزاد، مانند ماهیگیری و جنگل کمک کرده است.

۱۰. نظریه رشد جدید

تئوری رشد جدید (New growth theory) بیان می کند که میل انسان باعث افزایش دائمی نرخ بهره وری و ادامه رشد اقتصادی می شود. یک ایده کلیدی پشت تئوری رشد جدید این فرض است که رقابت سود را یکنواخت می کند و افراد را مجبور می کند به دنبال روش های بهتر و کارآمدتر برای انجام کارها برای به حداکثر رساندن پتانسیل خود برای کسب سود باشند. بنابراین، این نظریه بر کارآفرینی، دانش، نوآوری و پیشرفت فناوری به عنوان انگیزه های رشد اقتصادی متمرکز است.

مرتبط: کارایی اقتصادی: چیست و چگونه بر جامعه تأثیر می گذارد

۱۱. نظریه خطر اخلاقی

خطر اخلاقی (Moral hazard theory) یک پدیده اقتصادی است که در طول سیستم های تاریخ مشاهده می شود که در آن طرفین قراردادهایی را با نیت بد منعقد می کنند. خطرات اخلاقی اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که یک واحد تجاری، مانند یک شرکت، در طول معامله برای به حداکثر رساندن سود، میزان ریسک خود را افزایش می‌دهد، زیرا ممکن است واحد تجاری مجبور نباشد عواقب ناشی از این ریسک را تحمل کند.

در چنین شرایطی، طرف دیگر معامله معمولاً هزینه های آن ریسک را متحمل می شود. اصطلاح خطر اخلاقی از این ایده سرچشمه می گیرد که یک طرف تصمیمی را که قبلاً شرح داده شد برای برخورداری از بالاترین سطح منفعت بدون ملاحظات اخلاقی اتخاذ می کند.

و بخوانید:

• رازهای پشت سیستم سرمایه‌داری: هرم سرمایه‌داری کاپیتالیسم
• عوامل تولید: راهنمای قطعی (با مثال)
• اقتصاد سمت عرضه در مقابل اقتصاد سمت تقاضا: تعاریف و مثال ها