تحقیر شدن بدترین بلایی است که زندگی می تواند بر سر انسان بیاورد

آنتوان چخوف در جایی می‌‏گوید:

تحقیر شدن بدترین بلایی است که زندگی می‌‏تواند بر سر انسان‌ها بیاورد. هیچ‏ چیز دیگری در دنیا به اندازه تحقیرشدن آشکار نمی‏‌تواند روح انسان را ویران کند. هر درد و رنج دیگری را می‏‌شود تحمل کرد یا از سر گذراند، ولی تحقیرشدن را نمی‏‌شود.

خاطره تحقیر‌شدن همیشه در ذهن، قلب، رگ‌‏ها و شریان‏‌ها باقی می‏‌ماند. غالباً حیات روحی فرد را نابود می‌‏کند و موجب می‏‌شود ده‌ها سال بی‏‌وقفه خودخوری کند.

خیلی چیز‌ها هستند که بدون آن‌ها هم می‌‏توانیم زندگی کنیم، اما عزت نفس از این قماش نیست. بعضی‏‌ها تصور می‏‌کنند فقدان عزت نفس همیشه به یک شکل رخ می‏‌دهد، ولی موقعیت‏‌هایی که فرد ممکن است احساس کند عزت نفسش از بین رفته، به تعداد خود افراد متفاوت است.

خانم ویویان گورنیک نویسندۀ آمریکایی، می‌گوید:

یکی از روان‏‌پزشکان با گروهی از مردان که به دلیل قتل یا جرائم خشونت‏‌آمیز دیگر زندانی بودند، مصاحبه کرده و از آن‌ها دلیل کارشان را پرسیده بود. تقریباً همه آن‌ها پاسخ داده بودند که «به من بد‏و‏بیراه گفته بود.»

از طرف دیگر، من خویشاوند دکتری دارم که اگر دکاندار بقیه پولش را کم بدهد، احساس می‏‌کند تحقیر شده است. همسر او هم اگر ببیند زنی دیگر در میهمانی مشابه لباس او را پوشیده احساس تحقیرشدن می‏‌کند.

قبلاً مادرشوهری داشتم که از عیب‏‌جویی‏‌هایش خنده‌‏ام می‌‏گرفت، همسر بعدی شوهرم از این حرف‌ها تا مغز استخوان احساس تحقیرشدن می‏‌کرد. به من زنگ می‏زد و پشت تلفن غرولند می‏‌کرد که «می‌دانی امروز صبح زن سلیطه‏ برگشته به من چه می‏‌گوید؟» و جمله‌هایی را می‌‏گفت که من آن‏ زمان واقعاً خالی از غرض برداشت کرده بودم. به نظر من، این دست واکنش‌‏های مبالغه‏‌آمیز به حس تحقیرشدن خاص گونه بشر است.

کسانی که مورد بی‏‌احترامی قرار ‏می‏‌گیرند، احساس می‌کنند حق حیاتشان نه‌فقط خدشه‏‌دار شده، بلکه تقریباً از بین رفته است. همه آن‌ها در آن شرایط می‏‌خواهند ظرفیت عظیم شرم و حیای انسانی را کنار بگذارند و مستقیماً به مقابله بپردازند.

چرا تحقیر شدن این همه به روح ما آسیب می‌زند؟

فروید می‌گوید که ما، از لحظه تولد، مشتاق شناخته‌شدن، توجه و پاسخیم و درصورت عدم دریافت آن، احساس بی‌ارزش بودن می کنیم!

معمولا همه ما انسان‌ها، این توجه را کمتر از مقداری که نیاز داریم دریافت می‏‌کنیم، گاهی هم اصلاً دریافت نمی‏‌کنیم و از اینجا به بعد، آن باور عاطفی که ما اصلاً ارزشی نداریم، آغاز شده، احساسات ما عمدتاً مخفی شده و ما معمولاً با (ادامه در کامنت …)

و معمولاً با رواداشتن همان مقدار آزار و اذیت به دیگران به راه خود ادامه می‏‌دهیم!

خانم گورنیک می‌گوید، اولین باری که من به نقش تحقیر در ویرانی جهان پی بردم همان صبحی بود که از نبش چهارراهی، نابودیِ مرکز تجارت جهانی را تماشا کردم و با خود گفتم نتیجۀ یک قرن تحقیر همین می‏‌شود. بعدها، دیدم انبوهی از آثار تحقیقی نشان می‏‌دهند که، بیشتر اوقات، احساس ملیِ حقارت ازجمله محرک‏‌های اصلی کشورها برای شروع جنگ است.

اویلین لیندر، روان‌شناس آلمانی‏‌‏نروژی در دانشگاه اسلو، در همۀ عمر حرفه‌‏ای خود به طرح این فرضیه پرداخته است که تحقیر در شروع، ادامه و پایان نبردهای مسلحانه نقش مرکزی دارد. کشورها (به هر دلیلی) تصور می‌‏کنند که در چشم جهانیان کوچک شده‌‏اند و این احساسِ اهانت را نسل به نسل منتقل می‏‌کنند تا آنکه روز انتقام، هرچند در آینده‌‏ای بسیار دور، فرا رسد.