با اثر پروانه ای و پیامدهای آن در زندگی آشنا شوید

احتمالا با پدیده ی اثر پروانه ای یا The Butterfly Effect آشنا باشید، تعریف ساده ای که در اغلب مواقع برای این پدیده عنوان می شود این است که:

بال زدن یک پروانه ی کوچک در یک نقطه از جهان، می تواند موجب به وجود آمدن طوفانی بزرگ در نقطه ای دیگر از جهان شود.

و یا احتمالا این مثل مشهور ژاپنی را شنیده اید که می گوید:

به خاطر یک میخ، نعلی افتاد
به خاطر یک نعل، اسبی افتاد
به خاطر یک اسب، سواری افتاد
به خاطر افتادن یک سوار، جنگی شکست خورد
به خاطر شکست خوردن یک جنگ، مملکی به نابودی کشیده شد
و همه ی اینها به دلیل آن است که کسی یک میخ را محکم نکوبیده بود

منظور از آن تعریف ساده و کلیشه ای و یا این ضرب المثل بدین گونه است که بعضی از کارهای کوچک می تواند تاثیرات بزرگی را بر جای بگذارند. از این رو باید توجه کافی به بعضی از کارهای کوچک و به ظاهر بی اهمیت در زندگی خواد باشد.

مسئله را با یک مثال ساده برای شما روشن می کنم:

درنظر بگیرید که جوانی قصد آمدن به خواستگاری دختری را دارد. اما دختر در آن زمان چندان حس پذیرش او را برای صحبت و خواستگاری ندارد. از این رو دختر اجازه همکاری دو خانواده را نمی دهد.
این اقدام او، در آن زمان کار مهم و مورد توجهی نخواهد بود و حتی از عمل، کاری کوچک و کاملا بی اهمیت جلوه می کند؛ از همین رو است که خانواده ی دختر نیز با او همکاری می کند.
اما اجازه دادن به حضور آن جوان به خواستگاری، می‎توانست منجر به قبول وی، ازدواج و تغییر کامل مسیر زندگی آن دختر و پسر شود.

یک مثال دیگر:

فردی برای قبولی در رشته ی پزشکی، چندین سال به مطالعه می پردازد، هزینه ی زیادی را برای دوره های آموزشی و کنکورهای آزمایشی را متحمل می شود و تمام تلاش خود را برای آمادگی کامل انجام می دهد.

اما علیرغم توصیه ی اکثر کارشناسان درخصوص استراحت ۲۴ الی ۴۸ ساعت قبل از کنکور و تاکید کارشناسان به دوری از هر گونه مطالعه در این محدوده ی زمانی؛ او کماکان به مطالعه می پردازد.

اگرچه صرف چند ساعت اضافه برای کسب آمادگی، در مقابل چندین سال مطالعه و تلاش، مسئاله ای کاملا کوچک و بی اهمیت جلوه می کند. اما فشار ذهنیِ ناشی از مطالعه در این بازه زمانی موجب خستگی ذهن و فکر او شده و همین باعث می شود که در زمان کنکنور، تمرکز کافی جهت مطالعه درست سوالات و پاسخ صحیح به آنها را نداشته باشد.

از این رو، یک عمل کوچک و در ظاهر بی اهمیت، می تواند برای روی یک انتخاب بزرگ تاثیر به سزایی گذاشته و حتی مسیر زندگی فرد را به طور کامل تغییر دهد.

به همین دلیل توصیه می شود که اثر پروانه ای را جدی بگیرید.

پیشینه تئوری اثر پروانه ای

ادوارد لورنز را می توان از پیشگامان تئوری اثر پروانه ای دانست. او یک هواشناس و ریاضیدان آمریکایی است که برای تسهیل و دقت بیشتر در پیش بینی وضعیت آب و هوا اقدام به تولید نرم افزاری کرده بود.
اما زمانی که قصد اجرا و بهره برداری از این برنامه را داشت، دریافت که حتی کوچکترین تغییری در یکی از ثابت های آنالیزی می تواند تغییر بسیار فاحشی را در خروجی و نتایج به وجود آورد.

و از این رو این سرآغازی برای توجهش به این موضوع بود که:

تغییرات کوچک می تواند اثرات بزرگی در نظام و قواعد پیچیده بگذارد.

ویژگی های پدیده ی اثر پروانه ای را بشناسید

خب، سوالی که الان پیش می آید این است که آیا هر عمل کوچک و ناچیزی می تواند اثر بزرگ و شگرفت را در بر داشته باشد یا خیر؟

در جواب باید گف که:

وقوع اثر پروانه ای تابع دو ویژگی اصلی است:

1. حرکت در یک نظام و سیستم ناراسه و غیرخطی صورت پذیرد
2. حالت و شرایطِ هر لحظه از نظامِ یاد شده از شرایط و وضعیت قبلی خود اثرپذیر باشد

برای درک بهتر به این مثال توجه کنید:

شما با کسب هر آگاهی در حوزه ی اقتصادی، می توانید رشد مالی خود را بیشتر کنید، و این رشد مالی می تواند هم کمکی برای سرمایه گذاری های بعدی بوده و هم کمکی برای افزایش آگاهی شما.
و اگر روند این مسئله را بررسی کنید، خواهید دید که در مدت زمانی مشخص، می تواند موجب رشد غیرخطی و نمایی برای شما شود.
از سویی هر لحظه از رشدهای پیش روی شما و میزان آن، تابع وضعیت رشدهای مالی و علمی قبلی شما است.

حال اگر شما با کنار گذاشتن وقت گذرانی های خود در پیام رسان ها، وقتی نه چندان زیاد را برای خود در روز ذخیره کنید؛ این کار اصلا بزرگ و با همیت جلوه نمی کند؛ اما صرف کردن همین زمان برای کسب آگاهی، می تواند موجب افزایش قابل توجه رشد اقتصادی شما شود.

به رخدادها و وقایع جواب مثبت بدهید.

تا به اینجا، فهمیدیم که بعضی از کارهای کوچک و ناچیز می تواند اثری بزرگ و خیره کننده برای ما و یا دیگران بر جای بگذارد.
پس باید قبول کنیم که برای بهبود روند زندگی و کسب موفقیت ها نیز لازم است تاثیرات اثر پروانه ای را پذیرفته و جدی بگیریم.

از این رو توصیه ای که باید مورد توجه قرار بدهید این است که به رخدادها و وقایعی که در زندگی شما در پیش روی شما قرار می گیرند بی دلیل جواب منفی ندهید و آنها را رد نکنید. در واقع ما توصیه می کنیم که در رویارویی با رخدادها از خود نپرسید “چرا؟” و یا “چه لزومی دارد؟”، بلکه بگویید “چرا که نه”.

چند رخداد ساده در زندگی

– دعوت شما به جلسه ی آموزشیِ ساده
– پیدا شدن فرصتی برای صحبت با فردی موفق
– تماسی که در لیست مخاطبین شما نیست
– فراخوان یک ورزش همگانی
– دعوتنامه ای که فرصت حضور شما را در جمع را مهیا می کند
– پیدا شدن وقتی مناسب برای آموزش به شخصی دیگر
و ….

اثر پروانه ای در زندگی 

دو چیز مرتبطی که اثر پروانه ای به ما می آموزد این است که چیزهای کوچک مهم هستند و همه ما به یک سیستم بزرگتر متصل هستیم. اقدام ما در حال حاضر، امروز، نتیجه یک اقدام قبلی بوده است و این به نوبه خود می تواند به یک اقدام آینده منجر شود. با یک حرکت کوچک می توانید زندگی یک نفر را تغییر دهید.

اینکه این اثر پروانه ای چه ربطی به ما، دانش آموزان یا افراد دارد؟ در واقع همه چیز درست مانند پروانه که بخشی از سیستم بزرگتر در طبیعت است، ما انسان ها نیز بخشی از سیستم های بزرگتر در این جهان هستیم، جایی که بخش های مختلف بر هم اثر می گذارند و بر یکدیگر تأثیر می گذارند. بنابراین، هر کاری که انجام می دهیم، مهم نیست که چقدر کوچک یا بزرگ، می تواند تأثیر عمیقی بر زندگی ما و دیگران داشته باشد.

یکی از راه‌های نگاه به این موضوع «نگرش» است. نگرش ما، خوب یا بد، می تواند بر دیگران تأثیر بگذارد. برای موفق شدن باید بدون توجه به محیط، نگرش موفقی داشت. مثبت بودن شما می تواند بر کار و رابطه شما با دیگران تأثیر بگذارد. یک حرکت بد شما، هر چقدر هم که کوچک باشد، می تواند سیستمی را که در آن قرار دارید، تحت تاثیر قرار دهد. همینطور، یک حرکت خوب شما، هر چقدر هم که کوچک باشد، می تواند تغییرات زیادی در محیط اطراف شما ایجاد کند. چنین نگرش منفی یا مثبتی می تواند به روش های بزرگ تری در کل سیستم منتشر شود.

آیا اثر پروانه ای واقعیت دارد؟

اثر پروانه ای واقعی است، به این معنا که تغییرات کوچک در مقیاس های کوچک می تواند آب و هوا را برای همیشه تغییر دهد؛ اما اینکه یک پروانه بتواند هر نوع تغییر معنی داری را در آب و هوا ایجاد کند، مشکوک است.

اضطراب اثر پروانه ای چیست؟

اثر پروانه ای نظریه ای است که نشان می دهد هر رویداد کوچک، مانند بال زدن پروانه، بر نتیجه جهان تأثیر می گذارد. این نظریه علمی است که می تواند در ذهن ما و نحوه تفکر آن اعمال شود. هر فکری یک پروانه است، جز اینکه به جای احساس گزگز در شکم، ده ها پروانه در ذهن ما ازدحام می کنند.

برخی از ما مبتلا به اختلال وسواس فکری جبری هستیم که معمولا به عنوان OCD شناخته می شود. OCD، مانند بسیاری از بیماری های روانی دیگر، اغلب به صورت نادرست به عنوان صفت استفاده می شود. OCD به طور خاص، کلیشه شده است. اگرچه OCD می تواند در این امر ظاهر شود و منجر به این نوع رفتارها شود، اما بسیار بیشتر از این است. همچنین برای هر فردی که OCD دارد، تجربه بسیار متفاوت و شخصی است. معمولا ابتدا با افکار مکرر، ناخواسته و غیرقابل کنترل شروع می شود. این پروانه ها هستند. همه افکار تصادفی و عجیب را تجربه می کنند، اما چیزی که باعث OCD می شود زمانی است که احساس می کنند در درون ذهنشان گیر کرده اند، مانند خارش وحشتناکی که از بین نمی رود.

اضطراب ناشی از این افکار هجوم‌آور است و اجبارها در تلاش برای کاهش این اضطراب انجام می‌شوند، خواه این یک عمل فیزیکی تکراری باشد یا افکار آیینی. وسواس ها فقط به افکار محدود نمی شوند و می توانند تصاویر یا انگیزه های ناخواسته باشند. متأسفانه، این اجبارها نیازی به تسکین زیادی ندارند، به همین دلیل است که این وضعیت می تواند مادام العمر باشد.

OCD می تواند توسط بیولوژی، ژنتیک و/یا عوامل محیطی ایجاد شود. به گفته اتحادیه ملی بیماری های روانی (NAMI)، مطالعات تصویربرداری تفاوت هایی را در قشر پیشانی و ساختارهای زیر قشر مغز در بیماران مبتلا به OCD نشان داده است. مغز نیز به طور طبیعی به سروتونین پاسخ نمی دهد. به همین دلیل، این یک اختلال همزمان است، به این معنی که اغلب با بیماری یا اختلال دیگری همراه است.