سبک های رهبری زیادی وجود دارد که یک رهبر می تواند برای موفقیت بیشتر در محیط کار پیاده کند. یکی از این سبک‌ها، رهبری موقعیتی است، یعنی زمانی که یک رهبر نوع رهبری خود را متناسب با موقعیت یا وظیفه خاص تنظیم می‌کند.
در این مقاله از ایوسی، به تعریف رهبری موقعیتی، نحوه اجرای رهبری موقعیتی توسط رهبران و مزایا و معایب این سبک از رهبری می پردازیم.
رهبری موقعیتی چیست؟
رهبری موقعیتی یک سبک رهبری است که در آن یک رهبر سبک رهبری خود را متناسب با محیط کاری فعلی و/یا نیازهای یک تیم تطبیق می دهد. این سبک رهبری به مهارت های یک رهبر وابسته نیست . بلکه مبتنی بر توانایی رهبر برای تطبیق با الزامات یک تیم یا سازمان است تا رهبر بهتر و مؤثرتری باشد.
این سبک رهبری را می توان به عنوان “نظریه رهبری موقعیتی” یا “مدل رهبری موقعیتی” نیز نام برد و توسط کن بلانچارد و پل هرسی در طول توسعه کتاب مدیریت رفتار سازمانی ابداع شد. طبق نظر بلانچارد و هرسی، یک رهبر موقعیتی ممکن است بسته به موقعیت از یکی از سبک های رفتاری رهبری زیر استفاده کند:
-
گفتن. این سبک زمانی است که یک تیم نیاز به نظارت دقیق و راهنمایی مداوم دارد. رهبرانی که از سبک گفتاری استفاده می کنند ممکن است همه تصمیمات را بگیرند و سپس این تصمیمات را به تیم منتقل کنند. سبک گفتن معمولاً زمانی استفاده می شود که نتایج تکراری مورد نیاز است یا زمانی که یک تیم در سطح مبتدی است.
-
فروش. این نوع رهبری معمولاً زمانی استفاده می شود که یک تیم یا کارمند برای انجام یک وظیفه یا وظیفه شغلی بی انگیزه باشد.
-
شرکت می کند. سبک رهبری رفتاری مشارکتی بیشتر زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که یک تیم در انجام وظایف خاص صلاحیت داشته باشد اما تمایل یا اعتماد به نفس لازم برای انجام آنها را ندارد.
-
تفویض اختیار. سبک رهبری تفویض اختیار زمانی است که یک تیم در مشاغل خود کارآمد و مؤثر باشد و به راهنمایی کمی نیاز داشته باشد.
هیچ سبک خاصی برای یک رهبر بهترین در نظر گرفته نمی شود. در عوض، رهبری که از سبک رهبری موقعیتی استفاده می کند، از هر سبکی که برای یک موقعیت مناسب تر است استفاده می کند.
مطالب مرتبط: ۲۰ ویژگی رهبری که یک رهبر بزرگ می سازد
رهبران موقعیتی چه می کنند؟
رهبری که سبک رهبری موقعیتی را اجرا می‌کند، سازمان یا تیم را ارزیابی می‌کند و شیوه رهبری خود را برای برآوردن نیازهای خاص تیم یا سازمان تعدیل می‌کند. یک رهبر موقعیتی سازگاری و انعطاف پذیری را در رهبری خود اعمال می کند و به طور مرتب موقعیت را ارزیابی می کند تا مطمئن شود که به مناسب ترین و موفق ترین راه رهبری می کند.
ویژگی های مشترکی که یک رهبر موقعیتی در محل کار نشان می دهد یا می تواند نشان دهد عبارتند از:
-
جهت. برخی از تیم ها یا سازمان ها برای موفقیت به سطح بالایی از جهت گیری نیاز دارند. یک رهبر موقعیتی در جهت دهی و نظارت مستمر مؤثر است.
-
انعطاف پذیری از آنجایی که یک رهبر موقعیتی به طور مداوم سبک رهبری خود را متناسب با وضعیت فعلی تنظیم می کند، باید انعطاف پذیر باشد و بتواند به طور منظم سازگار باشد.
-
تشویق کننده مشارکت. رهبران موقعیتی اغلب اعضای تیم را تشویق می کنند تا با ترویج مشارکت در تصمیم گیری ها، بیشتر به خود متکی شوند.
-
تفویض اختیار. یک رهبر موقعیتی موفق باید بتواند وظایفی را به آن دسته از اعضای تیم که قادر به کار مستقل هستند محول کند. این امر به ویژه زمانی صادق است که تیم رهبر تحت هدایت رهبر بالغ تر می شود.
-
مربیگری منظم. رهبران موقعیتی اغلب باید بتوانند تیم خود را برای تشویق رشد و استقلال مربیگری کنند.
-
صداقت. یک رهبر موقعیتی باید در مورد یک موقعیت صادق باشد و سبک رهبری خود را متناسب با آن تنظیم کند نه اینکه به نحوی هدایت شود که بیشترین سود را برای رهبر داشته باشد.
یک رهبر موقعیتی واقعی قادر است تیم خود را با موفقیت ارزیابی کند و سبک های مختلف رهبری را برای رفع نیازهای تیم در هر موقعیتی پیاده سازی کند. این رهبران در صورت نیاز، حمایت می کنند و رشد و استقلال را در میان تیم های خود تشویق می کنند تا بهره وری و موفقیت را افزایش دهند.
مرتبط: ۱۰ سبک رایج رهبری (با مثال)
مزایای رهبری موقعیتی
رهبری موقعیتی می تواند مزایای زیادی هم برای رهبر و هم برای تیم یا سازمان داشته باشد. چند مزیت این نوع رهبری عبارتند از:
-
رهبران می توانند از هر سبک رهبری که معتقدند در یک موقعیت خاص بهترین است استفاده کنند.
-
این نوع سبک رهبری نسبتاً ساده است، زیرا تنها چیزی که لازم است توانایی ارزیابی موقعیت و سازگاری با آن است.
-
رهبری موقعیتی می تواند محیط راحت تری را برای کارکنان ایجاد کند زیرا سبک رهبری اجرا شده معمولاً با نیازهای آنها مطابقت دارد.
-
این نوع رهبری سطوح مختلف توسعه را در کارکنان به حساب می‌آورد و به سطح مهارت و نیازهای هر کارمند کمک می‌کند.
معایب رهبری موقعیتی
علاوه بر مزایا، مشکلات بالقوه ای نیز برای اجرای سبک رهبری موقعیتی در سازمان وجود دارد. معایب استفاده از این سبک رهبری عبارتند از:
-
رهبری موقعیتی می تواند باعث سردرگمی در سازمان شود، زیرا یک رهبر موقعیتی ممکن است به طور مداوم رویکرد خود را برای رسیدگی به نیازهای هر تیم یا فرد تغییر دهد.
-
رهبری موقعیتی تمایل دارد فقط بر اهداف کوتاه مدت تمرکز کند و در نتیجه ممکن است اهداف بلند مدت را نادیده بگیرد.
-
رهبری موقعیتی اغلب زمانی که وظایف تکراری باید تکمیل شوند به خوبی کار نمی‌کند، زیرا این نوع رهبری انعطاف‌پذیر است و بسیاری از محیط‌های وظیفه‌محور اینگونه نیستند.
-
رهبری موقعیتی به توانایی رهبر در قضاوت در مورد سطح بلوغ کارمند بستگی دارد. برخی از رهبران نمی توانند این کار را به طور موثر انجام دهند و بنابراین ممکن است سبکی از رهبری ارائه دهند که مناسب کارمند یا تیم خاصی نباشد.
مطالب مرتبط: چگونه به یک رهبر تیم موفق تبدیل شویم
نمونه هایی از رهبری موقعیتی
موارد زیر نمونه های واقعی از نحوه اجرای رهبری موقعیتی در محل کار هستند:
مثال ۱
یک اورژانس به تازگی پذیرای هجوم زیادی از بیمارانی است که در یک تصادف اتوبوس به شدت مجروح شده اند. با چنین تعداد زیادی از بیماران در اتاق اورژانس، سرپرست اتاق اورژانس باید یک سبک رهبری “گفتگو” را اجرا کند تا کارکنان اتاق اورژانس را به شیوه ای کارآمد هدایت کند. این امر مستلزم آن است که سرپرست اتاق اورژانس نظارت مستمر و جهت دهی منظم به همه کارکنان اورژانس ارائه دهد تا اطمینان حاصل شود که همه بیماران به موقع ویزیت شده و از آنها مراقبت می شود.
مثال ۲
یک مدیر باید با تیم خود بر تکمیل یک پروژه نظارت کند. تیم مدیر دارای تجربه کافی در انجام تمام وظایف مورد نیاز برای پروژه است و تیم اعتماد به نفس و توانایی خود را برای قبول مسئولیت کار خود نشان داده است. با دانستن این موضوع، مدیر از سبک رهبری “تفویض اختیار” در طول پروژه استفاده می کند و وظایف را با حداقل نظارت به هر یک از اعضای تیم محول می کند.