یکی از مهارت‌هایی که هر فرد برای پیشرفت در زندگی و کار خود لازم است به آن مسلط شود، این است که بتواند در مواقع شکست، با روش یا روش‌هایی خود را از مشکلات ناشی از این ناکامی برهاند, و شرایطی را برای خود به وجود بیاورد که به وسیله آن راحت‌تر بتواند با شکست خود کنار بیاید.
مسئله‌ی مهمی که در کنار آمدن با شکست وجود دارد، این است که اگر شخص بتواند آگاهی از نحوه کنار آمدن با ناکامی را در درون خود ایجاد کند؛ از میزان ترس از شکست‌های احتمالیِ در آیندهاش کاسته خواهد شد. و این موجب می‌شود تا فرد با آسودگی و قدرت بیشتری بتواند قدم های بعدی خود را برداشته و با ناکامی‌های احتمالی روبرو شود.
ما در این مقاله تعدادی از راهکارهایی را که برای این منظور می‌تواند برای شما مفید باشد؛ و شما بتوانید با بهره‌برداری از آنها با شکست‌های خود کنار بیایید, را برای شما آوردهایم.
راههای مواجه و کنار آمدن با شکست‌های زندگی
احساسات درونی خود را بشناسید و آنها را کنترل کنید
معمولاً شکست‌ها با انواع مختلفی از احساسات و هیجانات منفیِ درونی همراه میباشند. احساساتی نظیر ترس و اضطراب، خجالت و شرمندگی، اندوه و ناراحتی، خشم و عصبانیت و امثال این. با وجود همین احساسات است که موجب می‌شود, فرد در زمان مواجهه با شکست، تجربه تلخ و ناگواری را درک کند؛ و همین تجربهی ناخوشایند، موجب شود که او را از شکست گریزان کند.
یکی از مشکلاتی که اکثر افراد در مواجهه با شکست با آن روبرو هستند، این است که چگونه شکست را منکر شده و نادیده بگیرند. توصیهای که در اینجا داریم، این است که شما به هیچ وجه نیاز نیست، شکست را انکار کنید؛ بلکه بهتر است به جای تمرکز و توجه بر روی شکست، بر روی هیجانات و احساساتی که ناشی از آن است تمرکز و توجه کنید.
زمانی که شما به جای انکار شکست و احساسات ناشی از آن، بر روی احساسات و هیجاناتتان تمرکز کنید؛ نه‌تنها می‌توانید منشاء احساساتِ تلخی که در درون شما به وجود آمده را پیدا کرده، و در جهت رفع آنها تلاش کنید؛ بلکه همین تمرکز بر روی احساساتِ بد است که می‌تواند انگیزه بیشتری را برای ریکاوری و افزایش توان شما به ارمغان بیاورد. همچنین این روش می‌تواند برای شما راهحل های بیشتری را برای تلاش بهتر و قدرتمندتر در اختیار شما بگذارد.
روش های سالم را جهت کنار آمدن با شکست به کار ببندید
شما می‌توانید با مشغول کردن خود با روش‌هایی سالم، که با انجام آنها احساس خوبی برای شما به وجود میآید، احساسات منفی ناشی از شکست را در درون خود کمرنگ‌تر کرده و درد ناشی از این ناکامی در شما تسکین پیدا کند. این روش‌های سالم می‌تواند برقراری ارتباط با یکی از نزدیکانتان، تنفس عمیق و تکرار چند مرتبهی آن به مدت چند دقیقه، خوابیدن و استراحت، نرمش و پیادهروی، بازی با فرزندانتان و هر چیزی شبیه این باشد.
توجه شود که در این روش توصیه به استفاده از روش‌های سالم شده است؛ چرا که یکی از عادت‌هایی که اغلب افراد دارند، این است که در مواجه با شکست، سعی می‌کنند خود را با روش‌های ناسالمی همچون ریزه خواری و یا مصرف خوراکیهای ناسالم، سیگار کشیدن، فکر کردن به روش‌های ناصحیحی که بتواند از راههای غیر اصولی این شکست را جبران کند، و … سرگرم میکند.
اگرچه شاید مشغول شدن به این روشها بتوانند تاحدی شما را از دغدغههای ذهنی ناشی از شکست برهاند؛ اما این روشها خود می تواند هم اثر سوئی بر عملکرد جسمی، روحی و روانی شما بگذارد، و هم در شکست‌های آینده شما دخیل باشد.
تا حد امکان از خود تخریبی دوری کنید
مشکل شایعی که در اکثر افراد شکست خورده مشاهده می‌شود، این است که بعد از رویارویی آنها با شکست، اولین اقدام آنها خودتخریبی و تضعیف شخصیت خودشان است. آنها میکوشند تا با تحقیر خودشان، مسکنی برای خودشان به وجود بیاورند و دردشان را تسکین دهند؛ و یا اینکه با کوچک شمردن خود، به نوعی مسئله‌ی شکست را برای خود عادی جلوه دهند.
این روش یک روش کاملاً غیر منطقی است؛ چرا که نه تنها نمی‌تواند به هیچ وجه احساسِ بد ناشی از شکست را برای فردِ شکست خورده از بین ببرد، بلکه با تضعیف و تحقیر شخصیت وی، گامهای بعدی او نیز ضعیفتر و سستتر برداشته خواهد شد؛ و این مقدمه برای شکست‌های پی در پی او خواهد بود.
از این رو در رویارویی با شکست، به هیچ وجه نباید دست به چنین اقدامی زد. بلکه در چنین شرایطی شما باید از باورهای غیر منطقی و غیر اصولی، و شک درباره تواناییهای خود به طور جدی دوری کنید؛ شما به هیچ وجه نباید باور کنید که به اندازه کافی خوب نیستید، یا اصلاً نمیتوانید به موفقیت برسید.
از تلقینهای مثبت بهره بگیرید
یکی از راهکارهایی که می‌تواند درد شکست را برای شما تسکین داده و قبول شکست را برای شما راحت‌تر نماید، این است که بتوانید با ضمیر ناخودآگاه خود بیشتر ارتباط برقرار کرده و خوراک سازنده به آن بدهید.
اگر شما بتوانید بعد از هر شکست، با تلقینهای مثبت و تکرار جملات کلیشهای مثبت، به ناخودآگاه خود بفهمانید که شکست کنونی پایان راه شما نیست؛ احساس ناخوشایند و درد ناشی از شکست برای شما کمرنگ‌تر خواهد شد؛ و توان شما برای شروعی دوباره بیش از پیش افزایش پیدا خواهد کرد.
شما می‌توانید برای این منظور، از جملاتی همچون جملات زیر استفاده کنید:
- من توانایی مدیریت این شکست را دارم
- این شکست اتفاقی است که افتاده (گذشته دیگر گذشته است)
- من میتوانم عوامل به وجود آورنده این شکست را پیدا و رفع کنم
- هنوز وقت کافی برای موفقیت وجود دارد
و ….
به یاد آورید که شکست نوعی تجربه است
اگر شما بتوانید از هر شکست خود درسهایی بگیرید و بر تجربیات خود بیفزایید؛ به طور قطع نه تنها شکست برای شما سنگین و دردناک نخواهد بود، بلکه خود به موفقیتی کوچک برای دستیابی به موفقیت نهاییتان و رسیدن به اهداف متعالی شما تبدیل خواهد شد.
پس سعی کنید مهارتِ درس گرفتن از هر شکست را در وجود خود تقویت کنید؛ و در مواجهه با هر شکست، به جای زانوی غم بغل گرفتن، به دنبال دلایل به وجود آمدن این شکست باشید، تا در گامهای بعدی خود از آنها بهره بگیرید.
شکست امری عادی و مربوط به همه است
بدانید که شکست در زندگی هرکسی می‌تواند به وجود بیاید. حتی تمامیِ افراد موفقی که در زمانها و مکانهای مختلف، با قدمهایِ موثر خود، تاریخ را تغییر دادهاند و نامشان برای همیشه در تاریخ ثبت شده است، نیز بارها با شکست مواجه شدهاند. توماس ادیسون، آلبرت انیشتن، مایکل جردن، بیل گیتس، استیو جابز، دکتر حسابی، غلامرضا تختی و …. تعداد اندکی از هزاران موردی است که در تاریخ بشریت نامشان ثبت شده است.
شما اگر در زمان روبرو شدن با شکست، این مسئله را به یاد آورید بسیار راحت‌تر می‌توانید با شکست خود روبرو شوید.
مسئولیت شکست خود را بپذیرید
ایراد اصلی اکثر افراد در رویارویی با شکست، این است که در زمان برخورد با ناکامی، به دنبال مقصر میگردند؛ و این باعث می‌شود که احساسات بدی که در درون آنها شکل گرفته تقویت شده و بیشتر آنها را آزار دهد.
اگر افراد حاضر به پذیرش مسئولیتِ شکست به طور منطقی و اصولی باشند، در همان ابتدای رویارویی با شکست، دست از پیدا کردن مقصر برداشته و خود را دلیل اصلی این شکست میدانند؛ اما این مسئله نه تنها باعث خود تخریبی آنها نخواهد شد، بلکه عامل اصلی جهت حرکت آنها در جهت رفع اثرات شکستشان خواهد شد.
اگر شما مسئولیتپذیر باشید و بدانید عامل هر آنچه که تاکنون برای شما رخ داده است خودِ شما بودهاید، به راحتی می‌توانید دریابید که عامل هر آنچه که از این به بعد نیز برای شما رخ خواهد داد، باز خودتان خواهید بود. و این موجب افزایش خودباوری و عزت نفس شما نیز خواهد شد.
از تکرار پی در پی شکستتان در ذهنتان دوری کنید
یادآوری پی در پی شکست در ذهن، نه تنها هیچ نتیجهی مثبت و سازندهای برای شما نخواهند داشت، بلکه رفته رفته تبدیل به نشخوار ذهنی و منفی گرایی خواهد شد. پس سعی کنید بعد از بررسی عوامل شکست و درس گرفتن از این شکست، تا حد امکان ذهنتان را از ادامه‌ی مرور این موضوع دور کرده، و به جای آن، بر روی برنامهای که می‌تواند شما را به سوی جلو حرکت دهد معطوف کنید.
ترس‌های ناشی از شکستِ خود را بشناسید و با آنها روبرو شوید
اغلب اوقات این شکست نیست که موجب خسران و ضرر برای شما می‌شود؛ بلکه احساسِ ترس و اضطرابی که از آن ناشی شده است برای شما می‌تواند زیانبار باشد.
پس همانطور که بیان شد، لازم است در زمان شکست با احساسهای بدی که از این ناکامی ایجاد شده است، روبرو شوید و آنها را مورد بررسی قرار دهید. ببینید که چه عاملی موجب ترس و دلهرهی شما می‌شود، و سعی کنید تا حد امکان با آن روبرو شوید.
اگر شما بتوانید از منطقهی امن ذهنی خودتان خارج شوید و با ترسهایی که در یک شکست وجود دارد روبرو شوید؛ نه تنها بر آگاهی و درک شما افزوده می‌شود، بلکه احساسِ ناخوشایندی که در شکست وجود دارد، برای شما کمرنگ شده و یا حتی با احساس خوشایندِ ناشی از تجربیات سازنده جایگزین خواهد شد.
جمع بندی
اغلب اوقات، شکست می‌تواند موجب ناتوانی و ضعف شما در ادامه راه زندگیتان شود؛ اما اگر شما راهکارها و روش‌های رویارویی با شکست را به خوبی یاد داشته باشید و به کار ببندید، نه تنها شکست شما را ناتوان و زبون نمی‌کند، بلکه با تجربیاتی که در اختیار شما میگذارد، می‌تواند شما را بیش از پیش برای قدم گذاشتن در مسیر موفقیت توانمند و پیشتاز کند.