مدیتیشن (Meditation) یا مراقبه یا درون پویی تمرینی درونی است که در آن ذهن را برای تمرکز و هدایت مجدد افکار آموزش می‌دهند. و این تمرین و مشتقات آن این روزها طرفدران بسیار زیادی پیدا کرده است، چراکه خیل کثیری از مردم امروزه به فواید مدیتیشن برای سلامت ذهن و جسم به خوبی پی برده‌اند.

و اگرچه خیلی از مردم مدیتیشن را به ‌عنوان روشی برای کاهش استرس و افزایش تمرکز می‌شناسند؛ اما این تنها بخشی از فواید و ویژگی‌هایی است که در این تمرین می‌توان یافت. مدیتیشن به ایجاد عادت‌ها و احساسات مفید همچون بهبود خلق‌وخو و ایجاد دیدگاه مثبت، خودساختگی و انضباط شخصی، ایجاد الگوی منظم خواب و حتی افزایش تحمل درد کمک می‌کند. و …

فواید مدیتیشن چیست؟

فواید اثبات شده‌ی مدیتیشن بسیار زیاد است (موارد یاد شده در پاراگراف فوق، تنها گوشه‌ای از اینها است) و امروزه علاوه بر اثبات تجربی این فواید، از نظر علمی نیز تاییدهای زیادی بر آنها خورده شده است؛ مطالعاتی که محققان روی افراد مختلف انجام داده‌اند نشان می‌دهد که:

مدیتیشن استرس را کاهش می‌دهد

معمولا استرس منجر به افزایش سطح هورمون استرس موسوم به «کورتیزول» می‌شود. و این موضوع منجر به بروز تأثیرات منفی همچون ترشح مواد شیمیایی التهابی به نام «سیتوکین‌ها» می‌شود.
که این تأثیرات منفی قادرند اختلال در خواب، افسردگی‌ها و اضطراب‌ها، خستگی و افزایش فشار خون و … را به فرد تحمیل کنند.

از همین رو، کنترل و کاهش استرس در امور روزمره، چیزی است که واقعا باید به دنبال آن باشیم؛ و در این میان یکی از مهم‌ترین و مشهودترین آثار مثبتی که مدیتیشن بر جای می‌گذارد، همین کاهش قابل توجه استرس است. در یک مطالعه‌ی هشت هفته‌ای مشخص شد تمرین‌های مدیتیشن منجر به کاهش واکنش التهابی ناشی از استرس می‌‎‌شوند.

مدیتیشن اضطراب را کنترل می‌کند

در بالا اشاره شد که مدیتیشن تاثیر معکوسی بر روی سطح استرس دارد که همین مسئله نیز منجر به کمتر شدن اضطراب می‌شود. گروهی از محققان نیز در مطالعه‌ای بر روی بیش از ۱۳۰۰ فرد بزرگ‌سال به این نتیجه رسیدند که ممکن است مدیتیشن اضطراب را کاهش دهد؛ چراکه کاهش سطح اضطراب در شرکت‌کنندگان این مطالعه که به ‌شدت مضطرب بودند، بسیار چشمگیر بود.

بهبود سلامت عاطفی با مدیتیشن امکان پذیر است

در برخی از روش‌های مدیتیشن هم می‌توان بهبود تصویر ذهنی و افزایش دیدگاه مثبت‌تر در زندگی را شاهد بود. نتیجه‌ی مطالعه‌ی صورت گرفته بر روی بیش از ۳۵۰۰ نفر بزرگ‌سالِ تحت درمان، گواه بر این بود که تمرین‌های ذهن‌آگاهی علائم افسردگی را به طور قابل توجه کاهش می‌دهد. و بررسی‌ها مشخص کرده که این تمرین با کاهش افسردگی، افزایش سلامت عاطفی و بهبود احساسات در فرد را به همراه دارد.

مدیتیشن افزایش بخاطرسپاری اطلاعات مفید را به همراه دارد

یکی از تاثیرات سازنده‌ای که مدیتیشن در بر دارد؛ کاهش افکار منفی و پرونده‌های باز در ذهن که مربوط به این افکار است، می‌باشد. از همین رو، کسانی که دست به این تمرین می‌زنند، ذهنی آسوده‌تر برای نگه‌داری اطلاعات دارند و به همین دلیل، در بخاطر سپاری اطلاعات مفید بیسار بهتر عمل می‌کنند. به بیانی ساده‌تر مدیتیشن می‌تواند ظرفیت و توانایی حافظه‌ی فعال را بهبود بدهد.

مطالعاتی که بر روی بیش از ۲۰۰ نفر نوجوان انجام شد مشخص کرد مدیتیشن توانسته است حافظه‌ی فعال این نوجوانان را نسبت به افرادی که در این تمرینات شرکت نمی‌کنند به میزان قابل توجهی ارتقاء داده و بالا ببرد.

مدیتیشن قدرت تفکر را بالا می‌برد

همان طور که بیان شد، مدیتیشن در بستن پرونده‌های بازِ ذهنی و حذف افکار مزاحم بسیار موثر است؛ از همین رو، افرادی که از تمرین مدیتیشن بهره می‌برند، در زمان فکر و اندیشه بسیار قوی‌تر از سایرین می‌توانند عمل کرده و از ذهن خود بهره ببرند.

مدیتیشن بهره‌وری را افزایش می‌دهد

با نظر به آنچه که در بالا گفته شد؛ این موضوع نیز کاملا واضح و مبرهن است که مدیتیشن در بهبود تمرکز در امور و درنتیجه بهبود عملکرد افراد نیز بسیار موثر بوده و می‌تواند در بالا بردن بهره‌وروی کسانی که از آن استفاده می‌کنند بسیار موثر باشد.

یک آزمایش دو ماهه بر روی دو دسته از کسانی که گروه اول آنها اهل مدیتیشن منظم بودند و گروه دوم از مدیتیشن بهره نمی‌بردند نیز مؤید همین موضوع بوده است که این تمرین در افزایش بهره‌وری بسیار موثر است.

ارتباطات با مدیتیشن بهبود پیدا می‌کند

تحقیقات نشان داده است زمانی که فردی از نظر ذهنی در آرامش بیشتری باشد و درگیر افکار منفی نباشد، بسیار بهتر از افرادی با تیپ شخصیتی متناسب با خود می‌تواند با دیگران ارتباط برقرار کند.

قطعا شخصی که از افکار منفی، استرس‌ها و اضطراب‌ها و درگیری و تشویش‌های ذهنی آزاد و رها باشد، دارای چهره‌ای آرام‌تر، شاداب‌تر و بشاش‌تر نیز خواهد بود و ناگفته مشخص است که چنین فردی در ارتباط گرفتن با دیگران بسیار موفق‌تر می‌تواند عمل کند.

مدیتیشن منجر به بهبود خواب می‌شود

امروزه اشخاص زیادی به دلیل شرایط خاص اجتماعی، فرهنگی و … دچار بی‌خوابی هستند. اما یک مطالعه اثبات کرد شدت بی‌خوابی در اشخاصی که مدیتیشن انجام می‌دهند، در قیاس با کسانی که مدیتیشن نمی‌کنند، کاهش قابل توجهی دارد.

تقویت مهارت‌ها بهره‌گیری از مدیتیشن می‌تواند به کنترل یا هدایت مجدد افکاری که معمولا در بروز بی‌خوابی نقش بسیار بسزایی دارند منجر ‌شوند، و از همین رو کمک کند که در زمان سر گذاشتن بر بالین، درگیری‌های ذهنی و افکار مزاحم مانع از خوابیدن نشود.