مسیر پیشرفت و نوآوری، مسیری است که از خطرات، چالشها و فراز و نشیبهای متعدد و بسیار زیادی میگذرد و اغلب پیروزیهای بزرگ افراد موفق و رهبران بزرگ دنیا در سایه ریسکپذیری و دل به دریا زدن، میسر شده و میشود. و این چیزی است که اغلب با تفکرات عامیانه و فرهنگ عمومی اجتماع در تضاد است، چراکه عموم مردم اغلب پذیرش ریسک و چالشها را با داشتن یک زندگی ایدآل در تضاد میدانند و اکثرا از قبول آن طفره رفته و به شیوههای مختلف از آن فرار میکنند.
با توجه به پیچیدگی و رقابتیتر بودن دنیای پیش رو، شاه کلید موفقیت و پیشرفت، در ریسکپذیری، خطر کردن و اجتناب و دوری از محافظه کاری و عافیتطلبی نهفته است. چراکه در این دنیای جدید، موفقیت از آن کسانی است که بهتر بتوانند در تلاطم امواجِ چالشها و مخاطرات، تاب آورده و مسیر طولانیتری را بپیمایند.
در دنیای پرتلاطم آینده، مدیران اگر بخواهند بزرگ شوند، بایستی از مهارتها و آگاهیهای لازم و چگونگی رویارویی با چالشها و موانع برخوردار باشند و این موضوع برای آنها حیاتی خواهد بود.
برداشت از نوشته ای در کتاب یاکوب مورگان (با دخل و تصرف)
فواید چالشپذیری
جدای از آنچه که در بالا به صورت کلی عنوان شد؛ لازم است تا بدانیم، اصلا چرا باید چالشهای سازنده را با جان و دل پذیرفته و خود را به صورت حساب شده در مسیرهای پرتلاطم بیاندازیم؛ در ادامه، تعدادی از فواید چالشپذیری آورده شده است.
چالشپذیری، رقیبی عالی برای روزمرگی
بی شک تا زمانی که به دنبال روندی باشیم که به دور از هر گونه چالش و خطرات احتمالی است، تنها راههایی را خواهیم یافت که آنها را بارها و بارها دیدهایم، از آنها بارها عبور کردهایم و با عبور از آنها، هر بار نتیجهای تقریبا مشابه و نه چندان مطلوب را به دست آوردهایم.
به بیانی دیگر تا وقتی که صرفا خود را در روندِ تکرار شوندهی پیشین خود بیاندازیم، نه تنها شاهد نتایجی جدید و درخور نخواهیم بود، بلکه دچار روزمرگی، رخوت و خمودگی خواهیم شد که این موضوع میتواند در درازمدت مرگ تدریجی ایدهها، هیجاناتِ مثبت و تمایلاتِ قلبیِ ما را به همراه داشته باشد.
چالشپذیری، تقویت کنندهی انعطاف پذیری
قطعا به هر نحو که از چالشها و تغییرات زندگی فرار کنیم، باز هم در برهههایی از زندگی با رخدادهایی روبرو خواهیم شد که برایمان تازگی دارد، خوشایندمان نیست، درک درستی از آنها نداریم و ….؛ و در این چنین شرایطی است که افراد چالشپذیر از نظر فکری، روانی، روحی و حتی جسمی به مراتب آمادگی بیشتری برای رویارویی با این موضوع را دارند و خیلی بهتر میتوانند یا خود را با این رویداد جدید و غریب سازگار کرده و وفق دهند و یا برای برون رفت از آن راهکاری درخور و البته سریع پیدا کنند.
اما برعکس، افرادی که عموما از چالش فراری هستند، آمادگی خوبی برای چنین شرایطی ندارند و در زمان برخورد با این شرایط جدید، چندان قادر نخواهند بود روند وفق پذیری و یا تصحیح روند را در پیش گرفته و تغییرات جدید را به خوبی مدیریت کنند.
چالشپذیری، افزایش دهندهی مهارت حل مسئله
همان طور که بیان شد، در زمان رویارویی با رویدادهای جدید و نابهنگام، این افراد چالشپذیر هستند که از نظر ذهنی، جسمی و روحی آمادگی خوبی برای برخوردِ مناسب با این حالت را دارند. در واقع ذهن افزاد چالشپذیر به دلیل برخورد مداوم با چالشها و فراز و نشیبها، قدرت بالایی را برای حل مسائل پیدا کرده و در روند حل مسئله به شایستگی ناخودآگاه رسیده است. و این چیزی است که نمیتوان به راحتی در افرادِ محافظه کار و فراری از ریسک پیدا نمود.
گره تنگاتنگ چالشپذیری و آینده نگری
اکثر کسانی که حاضر نیستند خود را در روندهای پرتلاطم و چالشی قرار دهند، به این دلیل است که عموما فقط آسایش زمان حال خود را میبینند و درک درستی نسبت شرایط احتمالی آیندهی خود ندارند. در حقیقت علت عافیت طلبیها و عدم چالشپذیریها اغلب به تنگنظریها و کوتهفکریهایی برمیگردد که چه از سر عادت و چه به خاطر عدم آگاهی و … در شخصیت افراد شکل گرفته و نهادینه شده است.
اما کسانی که نگاهِ بلندمدت و حساب شدهای به زندگی خود داشته و برای خود چشماندازهایی درنظر میگیرند؛ به خوبی میدانند که گذر از مشکلات و خطرات کوچک و بزرگ میتواند سبب شود تا آنها از شرایط رکود کنونی به شرایط ایدال در آینده رهسپار شوند.
راههای تقویت چالشپذیری
حال که اهمیت چالشپذیری تا حدی بر شما آشکار شد، لازم است تا در صورتیکه تا کنون حاضر به پذیرش خطراتِ سازنده نبودهاید، با روشها و راهکارهایی از خصیصهی مهم و سازنده را در خود ایجاد کرده و تقویت نمایید.
بدین منظور شما میتوانید راههای سادهی زیر را به کار ببندید:
خود را از کنج راحتیتا خارج کنید
پروفسور السدیر وایت (Alasdair White) در سال ۲۰۰۸ در مقالهای به نام «از کنج راحتی تا مدیریت عملکرد» کنج راحتی را یک وضعیت رفتاری توصیف کرد که در آن شخص بدون نگرانی و در فقدان استرس عمل مینماید و با کمک مجموعهی محدودی از رفتارها، سطح ثابتی از عملکرد را ارائه میدهد؛ آن هم بدون اینکه خطر کرده باشد و یا ریسکپذیری داشته باشد.
و طبق تعریف آقای وایت، مشخص است که در چنین شرایطی، وضعیت عملکردی افراد چندان بالا، مطلوب و قابل قبول نیست؛ از همین رو، اگر بخواهیم موفقیتها را در یابیم، باید شرایطی که چندان همراه و همسو با محدودهی راحتی و امن ما نیستند را در آغوش گرفته و حاضر به ورود در محدودهای غیر از محدوده و منطقهی امن خود شویم.
هدف و چشم انداز تعیین کنید
یکی از چیزهایی که سبب میشود تا افراد حاضر به خطرپذیرش شوند، اهدافی است که آنها را خواسته یا ناخواسته از محدودهی امنشان بیرون میکشد و قبول خطرات را برای آنها ارزمند و پذیرفتنی میکند. قطعا زمانی که شما بدانید که از آیندهی دور یا نزدیک خود چه میخواهید بسیار بهتر میدانید که باید در چه مسیری پا بگذارید، و مادامی که مسیر شما مشخص باشد، بروز یا یا عدم برز چالشها و فراز و نشیبها کمتر شما را آزار خواهد داد.
چراییهایتان را پیدا کنید
همان طور که اهداف میتوانند شما را به خوبی به سمت چالشها بکشند، چراییها نیز خیلی خوب میتوانند شما از به سمت آنها حول دهند. و بد نیست بدانید که اگرچه چراییها عموما مواردی کلی و خالی از جزئیاتی نظیر جزئیات اهداف هستند، اما میتوانند اثرگذاری بسیار بیشتری بر روند عملکردی فرد بگذارند و حتی قادرند مسیر انتخاب اهدافتان را تغییر دهند.
پس یافتن چراییهای واقعی و سوزان که به مواردی همچون عشق، ثروت، قدرت، معنویت، آرامش، سلامت و امثال این ختم میشوند میتواند موتور محرکی عالی برای شما جهت ورود به دلِ مخاطرات باشند.
با برنامهریزی، تعهد ایجاد کنید
تا زمانی که شما خود را مقید و متعهد با انجام اموری نکنید، احتمال اینکه در مسیر حرکتی خود چالشها را به منزلهی مانع و پایان راه ببینید، زیاد است؛ اما هنگامی که وظایف خود را به خوبی (منطبق بر اهداف و چراییهایتان) مشخص کرده و خود را ملزم و متعهد به اجرا و انجام آنها بکنید، خیلی بهتر میتوانید در زمان رویارویی با چالشها، از سدِ آنها عبور کرده و در مقابل آنها متوقف نشوید.
نیمهی پر را نگاه کنید
اگر در زمان برخورد با چالشها، صرفا بخش تاریک و ترسناک آنها را ببینید، توقف شما حتمی است؛ اما اگر بتوانید نگاه خود را به گونهای تغییر دهید که در زمان رسیدن به چالشها هر دو بُعد سازنده و مخرب آنها را دیده و البته بیشتر بر روی بخش سازندهی آنها تمرکز کنید، مطمئنا از ترس و اضطراب شما به طور قابل توجهی کاسته خواهد شد و قدرتتان در رویارویی با مخاطرات احتمالی بسیار بیشتر خواهد شد.
ثبت تجربه کنید
اگر شما پس از رویارویی با هر چالش و گذر از آن چالش (خواه این جالش کوچک باشد و خواه بزرگ)، تجربهای که در زمان رویارویی، گذر و پساگذر از چالش را ثبت و بازبینی کنید، خواهید دید که عموما چالشهای بوجود آمده آن قدر هم بزرگ نبوده که در ابتدای راه میپنداشتید و حتی در صورت بزرگی و سنگینی، باز هم به هر صورت به پایان رسیده و دیگر وجود ندارد.
قطعا مادامی که شما حاضر به بازبینیِ حساب شدهی چالشهای خود باشید، رفته رفته از ترسهایتان در رویارویی با مخاطرات کاسته شده و باورتان به خودتان و تواناییهایتان به مراتب بیشتر و بیشتر خواهد شد.
آگاهیها و مهارتهای جدید را فرا بگیرید
بی شک یکی از دلایلی که بسیاری از چالشها به عنوان چالش و خطر قلمداد میشوند، فقدان آگاهی و دانش کافی نسبت به آنهاست؛ این مدعا زمانی کاملا پذیرفتنی و قطعی میشود که خود را مجددا در مقابل چالشهایی ببینیم که پیشتر آنها را به دفعات دیدهایم؛ قطعا در چنین شرایطی، چالش پیش رو چندان چالش محسوب نخواهد شد؛ چراکه اکنون دیگر ما آگاهی کاملی از نوع چالش، نحوه و شیوهی برون رفت از آن و حتی دلایل بروز آن داریم.
از همین رو اگر در مسیر خود، هر روز بر میزان آگاهی و مهارت خود بیافزاییم، قطعا نه تنها چالشها ترسناک و مخرب به نظر نخواهند رسید، بلکه بسیار جذاب و پذیرفتنی نیز خواهند بود.