افزایش فشار خون ممکن است باعث بروز بیماریهای قلبی گردد و به همین دلیل، ایجاد تغییرات مناسب در رفتار و سبک زندگی می‌تواند از جمله راهکارهای پیشگیری از بروز این بیماری باشد.
علائم افزایش فشار خون
افزایش فشار خون غالباً بدون علامت است و به عنوان «قاتل ساکت» شناخته می‌شود چرا که در صورت عدم تشخیص و درمان مناسب، می‌تواند به بیماریهای جدی مثل بیماریهای قلبی، افتای مغزی، کلیوی و دیگر بیماریهای مرتبط با عروق خونی منجر شود. با این حال، برخی علائم معمول را می‌توان به عنوان نشانه‌های احتمالی از افزایش فشار خون اشاره کرد که شامل موارد زیر می‌شوند:
- سردرد: سردرد ممکن است از علائم اولیه افزایش فشار خون باشد.
- خستگی و ضعف: افراد با فشار خون بالا ممکن است به طور مستمر خستگی و ضعف احساس کنند.
- تنگی نفس: تنگی نفس می‌تواند از علایم افزایش فشار خون باشد.
- افزایش ضربان قلب: فشار خون بالا ممکن است باعث افزایش ضربان قلب شود.
- دویدن یا تپش قلب: افراد با فشار خون بالا ممکن است حس دویدن یا تپش‌های قلبی ناگهانی داشته باشند.
- افزایش عرق: فشار خون بالا می‌تواند باعث افزایش عرق در بدن شود.
- بی خوابی: فشار خون بالا ممکن است به بی خوابی و نامطلوب بودن خواب منجر شود.
- تاری دید: فشار خون بالا می‌تواند باعث تاری دید و مشکلات دیدی شود.
- گوش شنوایی کاهش یافته: فشار خون بالا می‌تواند باعث کاهش شنوایی شود.
- سرگیجه: افراد با فشار خون بالا ممکن است احساس سرگیجه کنند.
همچنین، بعضی از افراد ممکن است به طور مداوم فشار خون بالا داشته باشند ولی هیچ علامت خاصی نداشته باشند. بهتر است در صورت تردید، با پزشک خود مشورت کنید.
فشار خون طبیعی و غیرطبیعی
فشار خون یا فشار خون خود از ۲ مقدار تشکیل شده است: فشار خون سیستولیک (SBP) و فشار خون دیاستولیک (DBP). SBP فشار خون در زمان تنگ شدن عروق و پرتاب خون از قلب به بدن است و DBP فشار خون در زمان کاهش فشار خون و تعقیب خون بازگشتی به قلب است.
این دو عدد به صورت اعداد نوشته شده و هر دو عدد در واحد میلیمتر جیوه بیان می‌شوند. برای مثال، در یک فشار خون ۱۲۰/۸۰، ۱۲۰ برای فشار خون سیستولیک و ۸۰ برای فشار خون دیاستولیک است.
طبق معیارهای سازمان بهداشت جهانی، فشار خون نرمال (سالم) در حدود ۱۲۰/۸۰ میلیمتر جیوه است. اما افرادی که فشار خون بالاتر از این مقدار دارند، ممکن است با فشار خون غیرطبیعی روبرو باشند. بنابراین فشار خون طبیعی ۱۲۰/۸۰ یا کمتر است و فشار خون غیرطبیعی بالاتر از این مقدار است.
بر اساس معیارهای جهانی، علائم فشار خون غیرطبیعی عبارتند از:
- فشار خون سیستولیک بیشتر از ۱۴۰ میلیمتر جیوه
- فشار خون دیاستولیک بیشتر از ۹۰ میلیمتر جیوه
به‌طور کلی، اگر فشار خون شما بیشتر از ۱۲۰/۸۰ باشد، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و روش‌های مدیریت فشار خون خود را بررسی کنید.
عوامل خطر برای افزایش فشار خون
چندین عامل خطر برای افزایش فشار خون وجود دارد که ممکن است باعث بروز یا تشدید فشار خون شود. در ادامه به برخی از این عوامل خطر اشاره شده است:
- تغذیه نامناسب: مصرف غذاهای پرنمک، چرب و با کالری بالا می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود.
- اضافه وزن: افراد دارای اضافه وزن بیشتر در معرض خطر افزایش فشار خون قرار دارند.
- عدم فعالیت بدنی مناسب: افرادی که فعالیت بدنی کافی ندارند، به احتمال بیشتری در معرض خطر افزایش فشار خون قرار دارند.
- استفاده از الکل و سیگار: مصرف الکل و سیگار می تواند باعث افزایش فشار خون شود.
- تنش های روحی مزمن: تحمل تنش های روحی بیش از حد و استرس های مداوم، می توانند در بلند مدت باعث افزایش فشار خون شود.
- سن بالا: با بالا رفتن سن، احتمال افزایش فشار خون نیز افزایش می‌یابد.
- بیماری های قلبی و عروقی: بیماری های قلبی و عروقی مثل دیابت، چربی خون بالا، آریتمی قلبی و غیره، می توانند باعث افزایش فشار خون شوند.
- بیماری های کلیوی: بیماری های کلیوی می توانند باعث افزایش فشار خون شوند.
- بارداری: بارداری ممکن است باعث افزایش فشار خون شود.
- ژنتیک: وجود تاریخچه خانوادگی با فشار خون بالا، می تواند باعث افزایش خطر بیمار شدن شما از این بیماری شود.
نکاتی برای کاهش فشار خون
برخی تغییرات ساده در رفتار و سبک زندگی می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند. این تغییرات شامل:
- رعایت رژیم غذایی سالم و کاهش مصرف نمک
- انجام فعالیت‌های ورزشی منظم و ملایم مانند پیاده‌روی و شنا
- کاهش میزان استرس و اضطراب
- مصرف مواد مخدر را متوقف کنید
- استفاده از داروهای تجویز شده توسط پزشک
- مصرف داروها و قرص‌های پزشکی به موقع و بدون اختلاف زمانی
- حفظ وزن سالم
- مصرف غذاهای کم نمک وغیرچرب
- مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه و فیبر بالا
- محدود کردن مصرف قهوه و الکل
- تحریک بدن از طریق ورزش همیشگی
- مطالعه دفترچه راهنمایی دارو
- رعایت تزریق دارو به موقع
- داشتن استراحت کافی و جلوگیری از خستگی
- کاهش استرس و اضطراب
- کنترل دیابت و چربی خون
- اجتناب از سیگار کشیدن
- خواب کافی در شب
- کاهش مصرف نمک در غذا
- استفاده از تجهیزات سلامتی برای کنترل فشار خون
- رعایت نکات رژیمی در مصرف غذا
- اجتناب از خوردن غذاهای چرب و پخته شده
- کاهش مصرف قند و شیرینی‌ها
- فعالیت‌های روحی و جسمی مثل مدیتیشن و یوگا
- رعایت نکات بهداشتی و عفونت پیشگیری شده.
چگونه باید عمل کرد؟
در صورت داشتن فشارخون بالا، باید ابتدا به پزشک مراجعه کرده و دستورالعمل‌های درمانی را از او دریافت کنید. علاوه بر این، برخی اقدامات خودمراقبتی نیز می‌تواند به کنترل فشارخون کمک کند، مانند:
- رعایت رژیم غذایی سالم و کاهش مصرف نمک
- وزن داشتن با توجه به شاخص توده بدنی (BMI)
- ورزش منظم و فعالیت‌های بدنی
- کاهش استرس و اضطراب
- قطع کردن سیگار و مصرف الکل
- استفاده از روش‌های آرامش بخشنده مثل یوگا و مدیتیشن
- پایین آوردن سطح کافئین در رژیم غذایی
- مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم، مثل موز و هویج
- مصرف مواد غذایی حاوی اسیدفولیک، مثل سبزیجات و حبوبات
- استفاده از تکنیک‌های تنفس عمیق و آرامش‌بخش
- استفاده از داروهای گیاهی مثل گیاهان دارویی مانند چای سبز، زنجبیل و فلفل سیاه
- مصرف مواد غذایی حاوی نیتریک اکسید، مانند سبزیجات تازه و شیرین، گوجه فرنگی و لوبیا
- استفاده از داروهایی که برای کاهش فشارخون تجویز می‌شوند، مانند دیورتیک‌ها یا آنتاگونیست‌های رسپتور آنژیوتانسین II (ARBs)
- کاهش میزان استفاده از داروهایی که ممکن است فشارخون را افزایش دهند، مانند آستروژن‌ها و قرص ضد بارداری
- نظارت مداوم بر فشارخون خود با استفاده از دستگاه خانگی پایانه فشار خون و گزارش نتایج به پزشک
- در صورت داشتن علائمی مثل سردرد، دویدن ناگهانی یا تنگی نفس، به پزشک خود اطلاع دهید
به هر حال، همیشه باید ابتدا با پزشک خود مشورت کنید و رعایت دستورالعمل‌های درمانی را به دقت انجام دهید.
نتیجه گیری
افزایش فشار خون ممکن است باعث بروز بیماریهای قلبی شود و به همین دلیل، لازم است که افرادی که در معرض خطر بیشتری قرار دارند، به خصوص افرادی که سابقه فشار خون بالا در خانواده خود دارند، به سلامتی خود دقت کنند. با رعایت رژیم غذایی مناسب، انجام فعالیت‌های ورزشی منظم و ملایم، کاهش استرس و مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک، می‌توان به کاهش فشار خون کمک کرد و از بروز بیماریهای قلبی جلوگیری کرد.